Tôi nhớ rõ những năm đầu làm việc trong lĩnh vực xử lý nước thải và quản lý chất thải nguy hại, khi mà một sai sót nhỏ trong việc xử lý chất thải từ nhà máy có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng như ô nhiễm nguồn nước hoặc phạt nặng từ cơ quan môi trường.
Ngày nay, năm 2026, với sự phát triển của công nghệ lọc nước tiên tiến, việc quản lý chất thải nguy hại không còn là gánh nặng mà trở thành cơ hội để doanh nghiệp chứng minh trách nhiệm xã hội.
Tuy nhiên, nhiều chủ dự án vẫn băn khoăn về đăng ký sổ chủ nguồn chất thải nguy hại – một thủ tục từng phổ biến nhưng đã có những cập nhật lớn theo Luật Bảo vệ môi trường 2020.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng khám phá quy trình cũ, những thay đổi mới nhất, và cách áp dụng để doanh nghiệp của bạn tuân thủ pháp luật, giảm thiểu rủi ro ô nhiễm môi trường từ chất thải nguy hại.
Sổ chủ nguồn chất thải nguy hại là gì? Định nghĩa và vai trò trong quản lý chất thải nguy hại
Sổ chủ nguồn chất thải nguy hại từng là tài liệu pháp lý quan trọng, giúp cơ quan nhà nước theo dõi và kiểm soát nguồn phát sinh chất thải độc hại từ các hoạt động sản xuất, kinh doanh.
Theo quy định cũ tại Thông tư 36/2015/TT-BTNMT, đây là sổ đăng ký bắt buộc cho mọi tổ chức, cá nhân có phát sinh chất thải nguy hại, bao gồm rác thải công nghiệp, nước thải chứa hóa chất độc, hoặc chất thải y tế. Vai trò chính là hỗ trợ phòng ngừa, phân loại, lưu trữ, tái sử dụng, vận chuyển và xử lý chất thải nguy hại, đảm bảo không gây hại đến môi trường và sức khỏe con người.
Tuy nhiên, năm 2026, khái niệm này đã được tích hợp vào hệ thống quản lý tổng thể theo Nghị định 08/2022/NĐ-CP. Thay vì sổ riêng, chủ nguồn thải phải sử dụng chứng từ chất thải nguy hại (theo Thông tư 02/2021/TT-BTNMT, sửa đổi năm 2026) khi chuyển giao chất thải, và báo cáo định kỳ qua giấy phép môi trường.
Điều này giúp đơn giản hóa thủ tục, nhưng vẫn giữ nguyên tinh thần bảo vệ môi trường. Ví dụ, trong ngành chế biến thực phẩm, chất thải nguy hại như dầu mỡ thải có thể được xử lý bằng công nghệ lọc sinh học, giảm thiểu tác động đến nguồn nước ngầm.
Căn cứ pháp lý cập nhật cho đăng ký sổ chủ nguồn chất thải nguy hại năm 2026
Để hiểu rõ đăng ký sổ chủ nguồn chất thải nguy hại, chúng ta cần dựa vào hệ thống văn bản pháp luật hiện hành. Căn cứ chính bao gồm:
- Luật Bảo vệ môi trường 2020 (Văn bản hợp nhất 15/VBHN-VPQH năm 2026), nhấn mạnh trách nhiệm của chủ nguồn thải trong việc giảm thiểu ô nhiễm môi trường từ chất thải nguy hại.
- Nghị định 08/2022/NĐ-CP (sửa đổi bởi Nghị định 05/2026/NĐ-CP), quy định chi tiết quản lý chất thải, bỏ thủ tục đăng ký sổ riêng và thay bằng báo cáo tích hợp.
- Nghị định 38/2015/NĐ-CP (về quản lý chất thải và phế liệu, được sửa đổi), làm nền tảng cho quy định cũ.
- Thông tư 36/2015/TT-BTNMT (về quản lý chất thải nguy hại), nay được thay thế phần lớn bởi Thông tư 02/2021/TT-BTNMT và Thông tư 10/2021/TT-BTNMT, tập trung vào chứng từ và báo cáo.
Sự thay đổi lớn từ năm 2022 là bãi bỏ thủ tục đăng ký sổ chủ nguồn chất thải nguy hại riêng lẻ, nhằm giảm gánh nặng hành chính cho doanh nghiệp. Thay vào đó, thông tin về nguồn thải được kê khai trong giấy phép môi trường hoặc báo cáo định kỳ, theo Điều 83 Luật 2020. Điều này phù hợp với xu hướng số hóa, giúp doanh nghiệp dễ dàng theo dõi qua cổng dịch vụ công quốc gia.
Đối tượng phải thực hiện quản lý chất thải nguy hại và đăng ký sổ chủ nguồn chất thải nguy hại
Theo quy định mới tại Nghị định 08/2022/NĐ-CP, đối tượng chính là các tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh, dịch vụ phát sinh chất thải nguy hại vượt ngưỡng quy định trên lãnh thổ Việt Nam. Cụ thể:
- Doanh nghiệp công nghiệp như nhà máy hóa chất, luyện kim, y tế, với lượng thải vượt 240kg/năm hoặc 20kg/tháng.
- Cơ sở xử lý phế liệu nhập khẩu hoặc tái chế chất thải.
- Các trường hợp cần cấp lại hoặc điều chỉnh thông tin nguồn thải, nay qua báo cáo bổ sung.
Miễn trừ: Cơ sở phát sinh dưới 240kg/năm chất thải nguy hại không cần báo cáo chi tiết, nhưng vẫn phải phân loại và xử lý đúng cách. Cơ quan tiếp nhận: Sở Tài nguyên và Môi trường (TNMT) cấp tỉnh, hoặc Bộ TNMT cho dự án lớn. Nếu bạn đang điều hành một xưởng in ấn, nơi phát sinh mực in độc hại, bạn cần kiểm tra xem có vượt ngưỡng để áp dụng quản lý chất thải nguy hại đúng.
**Thủ tục và hồ sơ cho đăng ký sổ chủ nguồn chất thải nguy hại theo quy định cũ và mới
Trong quy định cũ (Thông tư 36/2015), doanh nghiệp phải nộp 02 bộ hồ sơ đến Sở TNMT, bao gồm:
- Mẫu đăng ký sổ chủ nguồn chất thải nguy hại (Phụ lục 1A).
- Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh.
- Bản sao giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
- Báo cáo đánh giá tác động môi trường hoặc kế hoạch bảo vệ môi trường.
- Đối với cấp lại, cần sổ gốc cũ.
Tuy nhiên, năm 2026, theo Nghị định 08/2022, thủ tục này đã bị bỏ. Thay vào đó, chủ nguồn thải phải:
- Kê khai chứng từ chất thải nguy hại (Mẫu số 04 Thông tư 02/2021/TT-BTNMT, cập nhật 2026) khi chuyển giao chất thải.
- Báo cáo định kỳ về lượng thải, phương án xử lý trong giấy phép môi trường.
Hồ sơ báo cáo bao gồm dữ liệu về loại chất thải, khối lượng, và biện pháp xử lý như sử dụng hệ thống lọc nước chuyên dụng để trung hòa hóa chất. Thủ tục nộp trực tuyến qua cổng dichvucong.gov.vn, giúp tiết kiệm thời gian.
Thời gian xử lý và phê duyệt trong quản lý chất thải nguy hại
Theo quy định cũ, thời gian là 10 ngày để thông báo hồ sơ chưa hợp lệ, và 20 ngày để phê duyệt sổ chủ nguồn chất thải nguy hại. Năm 2026, với thủ tục tích hợp, thời gian báo cáo định kỳ là hàng quý hoặc hàng năm, tùy quy mô. Cơ quan sẽ phản hồi trong 15 ngày nếu cần bổ sung. Ví dụ, nếu hồ sơ đầy đủ, bạn có thể nhận xác nhận điện tử ngay, tránh trì hoãn hoạt động kinh doanh.
Quy trình thực hiện quản lý chất thải nguy hại và đăng ký sổ chủ nguồn chất thải nguy hại
Dù thủ tục sổ riêng bị bỏ, quy trình quản lý chất thải nguy hại vẫn cần tuân thủ nghiêm ngặt:
- Xác định loại và khối lượng chất thải nguy hại từ nguyên liệu sản xuất (ví dụ, axit từ ngành pin).
- Xác định nguồn gốc và đặc tính nguy hại (dễ cháy, độc hại, ăn mòn).
- Phân loại và lưu trữ an toàn, sử dụng thùng chứa chuyên dụng với mái che.
- Lập kế hoạch vận chuyển và xử lý, sử dụng chứng từ khi chuyển giao.
- Báo cáo định kỳ đến Sở TNMT, kèm dữ liệu quan trắc.
- Áp dụng công nghệ như hệ thống lọc nước RO hoặc xử lý sinh học để tái sử dụng chất thải.
Đối với trường hợp thay đổi (Điều 19 Thông tư cũ, nay theo Nghị định mới): Nếu tăng khối lượng thải, thay đổi địa điểm, hoặc bổ sung thiết bị xử lý, phải báo cáo bổ sung mà không cần sổ mới. Ví dụ, một khu công nghiệp thêm trạm trung chuyển chất thải nguy hại phải cập nhật trong giấy phép môi trường.
Xử phạt vi phạm trong quản lý chất thải nguy hại và đăng ký sổ chủ nguồn chất thải nguy hại
Vi phạm vẫn bị xử lý nghiêm theo Nghị định 45/2021/NĐ-CP (sửa đổi năm 2026 về xử phạt vi phạm hành chính bảo vệ môi trường):
- Phạt 30-40 triệu đồng nếu không báo cáo chất thải nguy hại định kỳ (thay thế cho không đăng ký sổ).
- Phạt 5-10 triệu đồng nếu kê khai không đầy đủ trong chứng từ.
- Phạt 5-10 triệu đồng nếu lưu trữ không đúng, dẫn đến rò rỉ.
Mức phạt có thể tăng nếu tái phạm hoặc gây ô nhiễm lớn. Để tránh, doanh nghiệp nên đầu tư hệ thống xử lý chất thải nguy hại hiện đại, như máy lọc nước công nghiệp để trung hòa độc tố.
Lợi ích của việc tuân thủ quản lý chất thải nguy hại và lời khuyên từ chuyên gia
Tuân thủ không chỉ tránh phạt mà còn nâng cao hiệu quả kinh doanh: Giảm chi phí xử lý khẩn cấp, thu hút đối tác “xanh”, và bảo vệ nguồn nước – yếu tố then chốt trong xử lý nước thải. Là chuyên gia tại Locnuoc360, tôi khuyên bạn nên kiểm tra định kỳ hệ thống lọc nước để đảm bảo chất thải đạt chuẩn trước khi xả.
Nếu bạn gặp khó khăn trong quản lý chất thải nguy hại hoặc cần tư vấn đăng ký sổ chủ nguồn chất thải nguy hại theo quy định mới, hãy liên hệ ngay Locnuoc360 – đơn vị hàng đầu về công nghệ lọc nước và xử lý nước thải. Chúng tôi hỗ trợ miễn phí tư vấn và giải pháp tối ưu!
Tham khảo thêm các hồ sơ môi trường khác như giấy phép môi trường hoặc báo cáo đánh giá tác động để doanh nghiệp hoạt động bền vững.
CÔNG TY CP SKY VIỆT NAM
Văn phòng: Số 79/649 Lĩnh Nam, Phường Vĩnh Hưng, Hà Nội
Điện thoại: 024 3995 4990 – Hotline: 0912 293 769 (iSMS, Zalo, Line, Viber)
Website: www.locnuoc360.com – Email: locnuoc360.com@gmail.com


