Gió Lào là gì? Nguyên nhân và đặc điểm nhận biết gió Lào

Gió Lào hay gió Tây Nam khô nóng là thuật ngữ mà các nhà khí tượng Việt Nam dùng để chỉ gió Foehn (Phơn), hiện tượng gió sau khi vượt qua núi trở nên khô và nóng. Nguồn gốc của gió Lào chính là gió mùa hè, thổi theo hướng Tây Nam từ vịnh Bengal (Đông bắc Ấn Độ Dương), vì vậy trong sách giáo khoa Địa Lý, gió Lào được thay bằng thuật ngữ gió Phơn Tây Nam khô nóng.

Gió Phơn có rất nhiều tên gọi khác nhau như:

– Gió Lào hoặc gió Tây Nam khô nóng ở Việt Nam

– Gió Chinook ở Mỹ và Canada

– Gió Bilbao ở Tây Ban Nha

Mùa gió Lào thường bắt đầu từ đầu tháng 4 đến giữa tháng 9. Trong đó, gió Lào thổi nhiều nhất và tháng 6 và tháng 7. Gió thổi thành từng đợt, đợt ngắn từ 2-3 ngày, có đợt từ 10-15 ngày, có khi kéo dài từ 20-21 ngày.

Trong một ngày, gió Lào thường bắt đầu thổi từ 8-9 sáng cho đến chiều tối. Thổi mạnh nhất từ giữa trưa đến xế chiều, có khi gió Lào thổi liên tục suốt cả ngày đêm, thậm chí có đợt kéo dài liên tục trong 10 ngày đêm.

Tại Việt Nam, người dân Tây Nguyên và miền Trung gọi gió Phơn là gió Lào, vì loại gió này được thổi từ Lào sang. Nguyên nhân hình thành gió Lào là do bức chắn địa hình của dãy núi Trường Sơn ngăn cách hai nước Việt Nam – Lào.

Gió Lào mang gió mát và hơi ẩm khi thổi đến sườn Phía Tây thuộc lãnh thổ Lào và Campuchia sẽ phải “leo dốc” để vượt qua dãy núi, khiến hơi ẩm trong gió ngưng tụ thành mây, gây mưa, đồng thời làm gió giảm áp suất. Khi vượt qua đỉnh núi, gió xuống dốc ở phía Đông thuộc miền Trung và Tây Nguyên Việt Nam. Lúc này trong gió đã hết hơi nước, gió trở thành không khí khô, nhận được nhiều nhiệt từ phía Mặt Trời và trở nên rất khô, nóng.

Để nhận biết gió Lào, người dân có thể dựa vào những đặc điểm sau:

– Hướng gió: Gió thổi từ hướng Tây Nam.

– Tốc độ gió: Gió Lào thường thổi mạnh với tốc độ từ 15-20 m/s, có lúc lên đến 30 m/s.

– Nhiệt độ: Nhiệt độ trong những ngày có gió Lào thường cao hơn bình thường từ 3 đến 5 độ C, có thể lên đến 43 độ C.

– Độ ẩm: Độ ẩm trong những ngày có gió Lào thường rất thấp, chỉ từ khoảng 30%, đôi lúc giảm xuống còn 20%.

Ngoài ra, người dân ở những vùng gió Lào đi qua thường phân biệt loại gió này qua những dấu hiệu sau: Thông thường khi chuẩn bị có gió Lào, bầu trời trở nên trong xanh, tầm nhìn xa rất tốt, khi nhìn lên bầu trời chúng ta chỉ thấy những vệt mây li ti, còn chân trời phía tây thường có màu da cam.

Ngoài ra, ta có thể cảm nhận được không khí khô nóng làm cho da mặt hầm hập giống như đang bị sốt nhẹ. Thời tiết khi có gió Lào thường rất nóng, khô hanh, trời nắng gắt, khiến cho cây xanh khô héo, đây cũng là nguyên nhân chính gây ra các vụ hỏa hoạn cháy rừng.

Gió Lào không chỉ thay đổi thời tiết mà còn khiến sức khỏe, kinh tế và đời sống của người dân các tỉnh miền Trung, Tây Nguyên chịu nhiều ảnh hưởng:

– Sức khỏe con người: Nắng nóng kéo dài sinh ra nhiều bệnh lý nguy hiểm như phát ban nhiệt, mất nước, đột quỵ do sốc nhiệt, những bệnh này ảnh hưởng rất lớn đến người già và trẻ nhỏ, thậm chí có nguy cơ dẫn đến tử vong.

– Hoạt động sản xuất: Thời tiết khắc nghiệt làm hạn chế các hoạt động sản xuất và sinh hoạt, đặc biệt là các hoạt động sản xuất nông, lâm nghiệp. Nhiều nơi, người dân phải hạn chế ra đường trong khoảng thời gian từ 11 giờ trưa đến 4 giờ 30 chiều.

– Động vật và thực vật: Nắng nóng khiến cho các vật nuôi bị ảnh hưởng như dịch bệnh, sốc nhiệt. Cây trồng, hoa màu khô héo, làm mất mùa, gây thiệt hại nghiêm trọng đến kinh tế của người dân.

– Nguồn nước: Nhiệt độ tăng cao khi gió Lào thổi sang có thể làm khô hạn ao hồ, sông suối, dẫn đến tình trạng người dân không có nước sinh hoạt, tưới tiêu, từ đó làm giảm chất lượng cuộc sống.

– Cháy rừng: Nắng nóng kéo dài cùng với nguồn nước cạn kiệt khiến nguy cơ cháy rừng tăng cao.

– Hệ thống điện quá tải: Thời tiết nắng nóng khiến nhu cầu sử dụng điều hòa, quạt điện tăng cao, gây áp lực khiến hệ thống điện quá tải.

Để vượt qua mùa gió Lào một cách an toàn, ít thiệt hại nhất có thể, người dân có thể áp dụng một số cách phòng tránh sau đây:

Đối với sức khỏe

– Uống nhiều nước để tránh bị mất nước. Có thể uống nước lọc, nước trái cây hoặc oresol.

– Hạn chế ra ngoài trời trắng, đặc biệt từ 12 giờ trưa đến 4 giờ chiều. Nếu cần phải ra ngoài, người dân cần che chắn bằng mũ rộng vành, kính râm, chọn quần áo mỏng nhẹ và thoáng khí để giữ cơ thể mát mẻ.

Bạn có thể lựa chọn các sản phẩm có khả năng chống tia UV đến từ Coolmate để bảo vệ bản thân trong những ngày nắng gắt.

– Luôn sử dụng kem chống nắng có chỉ số chống nắng cao để bảo vệ da khỏi tác động của tia UVB và UVA.

– Bổ sung thêm vitamin và khoáng chất từ rau xanh, trái cây, ăn uống đủ chất để cơ thể khỏe mạnh.

– Nghỉ ngơi đầy đủ để cơ thể được phục hồi.

– Tránh hoạt động nặng nhọc trong thời tiết nắng nóng để tránh rủi ro về say nắng và kiệt sức.

Đối với cây trồng, vật nuôi

– Tăng tần suất tưới nước vào buổi sáng sớm hoặc muộn khi nhiệt độ mát mẻ hơn để giữ độ ẩm cho đất và cây trồng.

– Phủ một lớp phủ đất, cỏ hoặc rơm bên trên đất giúp giữ độ ẩm, ngăn chặn việc bốc hơi nước và giảm nhiệt độ đất.

– Sử dụng lưới che hoặc cây cối để tạo bóng mát cho cây trồng, giảm bớt tác động trực tiếp của tia UV và nhiệt độ cao.

– Đặt nhiều bình nước trong nhà và ngoài trời để đảm bảo vật nuôi luôn có nguồn nước sạch và đủ.

– Lợp mái che, tạo bóng mát cho vật nuôi tránh nắng.

– Cho vật nuôi tắm mát bằng cách phun nước lên thân thể hoặc sử dụng bể tắm nước nhỏ. Điều này giúp làm giảm nhiệt độ cơ thể và giữ cho chúng thoải mái trong thời tiết nóng.

Vừa rồi là những thông tin về Gió Lào là gì, nguyên nhân và đặc điểm nhận biết gió Lào từ SKY Water. Hy vọng sau khi biết rõ về nguồn gốc và tính chất của loại gió này, người dân sẽ biết được hướng phòng tránh và cách vượt qua mùa gió Lào khắc nghiệt này.